“Səma və Eko Sosial-İqtisadi İnkişafa Yardım” İctimai Birliyinin sədri İradə Həsənova QHT.az-a açıqlamasında kosmik tullantıların kosmik fəaliyyətlərə yaratdığı risklərə diqqət çəkərək, bu məsələnin həlli üçün beynəlxalq əməkdaşlığın və texnoloji innovasiyaların əhəmiyyətini vurğulayıb.

İradə Həsənova bildirib ki, kosmik tullantılar Yer orbitində fəaliyyət göstərməyən insan tərəfindən yaradılmış obyektlərdir:

"Kosmik tullantılar, kosmik zibil, orbital tullantılar və ya kosmik tullantılar kimi də tanınan kosmos tullantıları, kosmosda, ilk növbədə, Yer orbitində fəaliyyət göstərməyən insan tərəfindən yaradılmış obyektlərə aiddir. Buraya istifadə olunmuş raket mərhələləri və köhnə peyklərdən tutmuş parçalanma, aşınma və toqquşma nəticəsində yaranan hissələrə qədər hər şey daxildir. Kosmik tullantıların yayılması əməliyyat peykləri və kosmik missiyalar üçün əhəmiyyətli risklər yaradır və Kessler Sindromu kimi tanınan bir sıra toqquşmalara səbəb ola bilər. Peyk toqquşmaları nəticəsində yüksək nisbi sürətlərə görə, hətta kiçik dağılmalar da əhəmiyyətli ziyana səbəb ola bilər. Görkəmli toqquşmalara 2009-dan çox izlənilə bilən zibil parçaları çıxaran 2000 Iridium-Cosmos hadisəsi daxildir. Kosmik fəaliyyətlərin uzunmüddətli davamlılığı bəzi orbital bölgələrin yararsız hala düşmə riskini, gələcək kosmik kəşfiyyat və inkişaf üçün problemlər yaradır".

İradə Həsənova kosmik fəaliyyətlərin uzunmüddətli davamlılığı üçün orbital bölgələrin təhlükəsizliyini təmin etməyin vacibliyini bildirib və bunun üçün Beynəlxalq Təlimatlar və Qaydaların mövcud olduğunu qeyd edib: 

• Kosmik tullantıların azaldılması üzrə BMT Təlimatları (UNOOSA, 2010).

• Dağıntıların azaldılması üçün milli kosmik siyasət və qaydalar.

• İnkişaf etməkdə olan Texnologiyalar və Gələcək İstiqamətlər.

Eyni zamanda Təkmilləşdirilmiş Zibil İzləmə metodları vardır:

• Kosmosda zibil izləmə sistemlərinin inkişafı.

• Trayektoriyanın daha yaxşı proqnozlaşdırılması və toqquşma riskinin qiymətləndirilməsi üçün maşın öyrənmə alqoritmləri.

• Elektrodinamik bağlardan istifadə edərək elektrodinamik zibil aradan qaldırıcı.

• Dağıntıların orbitdən çıxarılması üçün günəş yelkən texnologiyası."

Ardı var...

Pərvanə Fərhadqızı