"Environmental Protection First" (EPF) QHT Koalisiyasının bu günlərdə 3 dildə saytına yerləşdirdiyi Cənubi Qafqazın və Xəzər dənizinin ekologiyasını zəhərləyən Ermənistanın dağ-mədən sənayesi müəssisələri barədə interaktiv rəqəmsal xəritə (https://experience.arcgis.com/experience/1a57e71b1b5d44778e4d9f14969edd6c/) ciddi beynəlxalq reaksiyalar doğurmaqdadır.

13 ölkədən 29 QHT xəritədə açıqlanmış faktlardan dəhşətə gələrək, Espoo Konvensiyasının Katibliyinə və Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü (EITI) təşkilatına Ermənistanın hərəkətləri barədə müraciət edib.

QHT.az "Report"-a istinadən müraciət mətnini təqdim edir:

“Espoo Konvensiyasının Katibliyinə və Mədən Sənayesində Şəffaflıq Təşəbbüsü (EITI) təşkilatına Cənubi Qafqaz regionunda ətraf mühit məsələlərinə dair müraciət

"Environmental Protection First" (EPF) QHT Koalisiyası Ermənistan Respublikasında aparılan dağ-mədən fəaliyyətinin transsərhəd çaylara vurduğu ekoloji ziyanı özündə əks etdirən xəritə hazırlayıb. Biz, müxtəlif ölkələrin vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları olaraq, bu Koalisiyanı dəstəklədiyimizi bildirir və EPF ilə əməkdaşlığın əhəmiyyətini vurğulayırıq.

Təqdim edilmiş xəritədə göstərilir ki, Ermənistan ərazisində fəaliyyət göstərən dağ-mədən sənayesi müəssisələrindən yaranan, tərkibində yüksək konsentrasiyalı ağır metalları olan tullantılar transsərhəd çaylara axıdılır.

Ermənistan ərazisində Kür və Araz çaylarının yuxarı və orta axınlarına qovuşan Pəmbək (Debed), Aparançay, Zəngiçay, Vediçay, Arpaçay, Oxçuçay, Bazarçay və digər çay hövzələrində aparılan mədənçilik fəaliyyəti bu çayların suyundan istifadə edən Azərbaycan və qonşu ölkələr üçün ciddi təhlükə yaradır. Bölgənin əsas şirin su mənbələrindən biri olan Araz çayının ağır kimyəvi çirklənməsi əhali, biomüxtəliflik, torpaq və su ekosistemlərinə böyük təhlükə törədir.

Biz bu fəaliyyətləri qəti şəkildə pisləyir və onların beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş standart və prinsiplərə, xüsusən də BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasının (UNECE) Transsərhəd Kontekstdə Ətraf Mühitə Təsirin Qiymətləndirilməsi Haqqında Konvensiyasına (Espoo Konvensiyası) zidd olduğunu vurğulayırıq. Bu Konvensiyada transsərhəd təsirlərə səbəb olan fəaliyyətlərdə beynəlxalq əməkdaşlıq və dialoqun vacibliyi vurğulanır. Konvensiyanın tələblərinə əsasən, sənaye obyektlərinin ətraf mühitə təsiri ilə bağlı qiymətləndirmə hesabatları bütün təsirə məruz qalan tərəflərlə paylaşılmalıdır. Lakin Ermənistanın qonşu ölkələr, o cümlədən Azərbaycanla razılaşdırmadan ətraf mühitə ziyan vuran mədənçilik fəaliyyəti aparması Konvensiyanın açıq şəkildə pozulmasıdır.

Vətəndaş cəmiyyətləri tərəfindən dəfələrlə edilən çağırışlara baxmayaraq, Ermənistan bu mövzudan imtina edir. Bu isə onun şəffaflığa və məsuliyyətli ekoloji idarəetmə prinsiplərinə sadiqliyinə ciddi şübhələr yaradır. Ermənistanın iqtisadi inkişafı ətraf mühitin çirklənməsi və su hövzələrinin məhv edilməsi hesabına aparılmamalıdır.

Biz EITI təşkilatını EITI prinsipləri ilə ziddiyyət təşkil edən bu ekoloji pozuntuları Ermənistan Respublikası üzrə mədən sənayesində şəffaflığı qiymətləndirərkən nəzərə almağa çağırırıq. Bundan əlavə, beynəlxalq ekspertlərə, Azərbaycandan olan və digər xarici QHT-lərə sənaye obyektlərinə daxil olmaq və yerində monitorinq keçirmək üçün şərait yaradılmalıdır. Biz Espoo Konvensiyası və EITI Katibliklərini bu prosesə töhfə verməyə çağırır və məsələni daha ətraflı müzakirə etməyə hazır olduğumuzu bildiririk.

İmzalar:

  Laura Kezhaeva, “Femina” QHT-si, Finlandiya

  Kungiyar Matasan, Kano Advokasiya Təşkilatı, Nigeriya

  Cozef Sever, UNASCAD, Haiti

  Peter Oviti, “Wote” Gənclərin İnkişaf Layihələri Cəmiyyəti, Keniya

  Abdulsamad Said Arreh, Sosial İnkişaf Təşkilatı – “Paix&Lait”, Cibuti

  Dare Akoqun, DA News Media Advocacy for Climate Literacy and Justice, Nigeriya

  Mohamed Abderrahman Çeix Dah, Yaşıl Ətraf Mühit, Çad

  Dr. Uzodinma Adiriyece, Afrihealth Optonet Association (AHOA) - QHT Şəbəkəsi, Nigeriya

  Dr. Mohamed Lamin, Ətraf Mühitin Mühafizəsi və Davamlı İnkişaf Cəmiyyəti, Nigeriya

  Agbavito Koku Selom, Sağlam Ətraf Mühit Könüllüləri Assosiasiyası, Toqo

  Cozef Silali, 350 Kenya/ABO'S AFRICA, Keniya

  Mustapha Umar Yushau, Kano Advokasiya Təşkilatı, Nigeriya

  Nikolay Russu, “Gənclərin vizyonu” QHT, Moldova

  Aniedi Inyanq, Enemas resurs Fondu, Nigeriya

  Aamir Khan, İqlim Dəyişmələri Forumu, Pakistan

  Laura Racala, Yaşıl Vərdişlər, Finlandiya

  Thulisile Maziya Sinatsisa Lubombo, Qadın və Qızların Gücləndirilməsi Təşkilatı, Esvatini

  Eliud Emeri, TUBAE- Beynəlxalq, Keniya

  Polisena Akadeli, Gender və Uşaq Müdafiəsi Şəbəkəsi, Keniya

  Ridhiwani Sadiki, Vətəndaş Şəbəkəsi Kənd İnkişafı üçün, Keniya

  Cornelius Lochuch, “Todanyatu” QHT, Keniya

  Corc Vilyam Kofiro, Ümid İcma Təşəbbüsü, Uqanda

  Mukunde Penninah, Beynəlxalq Genderin Təşviqi Təşəbbüsü, Uqanda

  Cozef Ngaukon Açuka, Ayok multi-inkişaf təşkilatı, Keniya

  Dr. Uzodinma Adirieje, DUZAFOUND Fondu, Nigeriya

  Emmanuel Esio, Qlobal Liderlik Təşəbbüsləri Təhsil, Sağlamlıq və Sosial İnkişaf üçün, Nigeriya

  Patrik Savasava, Odrapna AFRICA, DRC (Konqo Demokratik Respublikası)

  Edson Mughongo, İbanda Qız Uşaqlarına Qayğı Təşəbbüsü, Uqanda

  Asaduzzaman Tohin, OAB Gənclər Fondu, Banqladeş