Alimlər vulkanların nə üçün lava fəvvarələri yaratdığının yeni izahını tapıblar
İndiyə qədər ən populyar nəzəriyyə maqmanın "sürətlə yüksəlməsi" idi, lakin indi başqa bir nəzəriyyə ortaya çıxıb. Alimlər vulkanik “fəvvarələr”in yaranmasının səbəbləri və mexanizmi haqqında yeni nəzəriyyə irəli sürüblər. Beynəlxalq elm adamları qrupu 2021-ci ildə İslandiya vulkanının püskürməsini müşahidə edərək öz nəticələrini çıxarıb.
QHT.az xəbər verir ki, İslandiyanın cənub-qərbindəki Faqradalsfyall vulkanının möhtəşəm lava fəvvarələrini tədqiq edən elm adamları alçaq vulkanların kalderanın altında maqma ilə dolu dayaz boşluğa malik olduğunu irəli sürdülər. Yeni fərziyyə göstərir ki, maqma yüksəldikdə lava fontanı əmələ gəlir və qazla zəngin köpük təbəqəsi əmələ gətirir. Bu təbəqənin məhv edilməsi təzyiq yaradır, daha sonra maqmanı boşluqdan çıxararaq havaya itələyir və gördüyümüz möhtəşəm lava fəvvarələrini yaradır.
Dünyadakı bir çox vulkanlar fəaliyyətdə artım hiss etdikləri üçün lava fəvvarələri istehsal edirlər. Lakin onların niyə və necə əmələ gəldiyi hələ dəqiqləşdirilməyib. Baxmayaraq ki, bir neçə nəzəriyyə var. Onlardan biri də odur ki, bu fəvvarələr maqmanın çox sürətlə yüksəlməsi nəticəsində əmələ gəlir.
Son həftələr Faqradalsfyall vulkanının aktivliyi artmaqdadır. Mümkün püskürmə təhlükəsi ilə əlaqədar minlərlə yerli sakin təxliyə edilib. Vulkanın fəaliyyəti nəticəsində yaranan zəlzələlər artıq elektrik, su və kanalizasiya xətlərinə ziyan vurub. İndiyədək bu fəaliyyət zamanı heç bir lava fəvvarəsi qeydə alınmayıb.
Pərvanə Fərhadqızı