Yerin fırlanması tədricən yavaşlayır - TƏDQİQAT
Qlobal istiləşmə səbəbindən Yerin qütblərində buzların əriməsi Yerin fırlanma sürətini dəyişir və bu, sıçrayış saniyəsinin tətbiqini 2029-cu ilə qədər təxirə salacaq. Bununla belə, bu, kompüter şəbəkələrinin vaxt sinxronizasiyasında görünməmiş xətaya səbəb ola bilər. Bu qənaətə Kaliforniya alimləri gəliblər.
QHT.az xəbər verir ki, Ayın cazibə qüvvəsi səbəbindən Yerin fırlanması tədricən yavaşlayır, kiçik dəyişiklikləri sıçrayış saniyələri adlanan gecikməni kompensasiya edən Koordinasiya edilmiş Universal Vaxt (UTC) ilə izlənir. Dekabrın 31-in son dəqiqəsinə 60 saniyənin əlavə edilməsi praktikası 1972-ci ildən tətbiq edilir, lakin bir sıra hesablama problemlərinə səbəb oldu və metrologiya təşkilatları bu yaxınlarda 2035-ci ildən etibarən sıçrayış saniyələrini ləğv etmək qərarına gəldilər.
Lakin 1972-ci ildən bəri Yerin maye nüvəsinin bucaq sürətindəki dəyişikliklər xarici qabığın bir az daha sürətli fırlanmasına səbəb oldu ki, bu da mənfi sıçrayış saniyəsinin tətbiqini tələb edə bilər. Alimlər yeni elmi məqalədə peyk qravimetriyası vasitəsilə qeydə alınan Qrenlandiya və Antarktidada artan buz əriməsinin Yerin fırlanmasının bucaq sürətinin azalmasına səbəb olduğunu aşkar ediblər.
1990-cı illərin əvvəllərindən etibarən Qrenlandiya və Antarktidadan gələn buzların əriməsi və əlavə su kütləsinin qütblərdən ekvatora doğru hərəkət etməsi Yerin fırlanmasının yavaşlamasına səbəb olduğundan planet daha az sferik və daha düz olub. Praktikada bu o deməkdir ki, dünya üzrə təxminən 450 atom saatına əsaslanan UTC-ni orta günəş vaxtı ilə uzlaşdırmaq üçün ilk dəfə 2026-cı ildə deyil, 2029-cu ildə mənfi saniyə tələb olunacaq.
Tədqiqatın müəllifləri qeyd edirlər ki, qlobal istiləşmə mənfi ikinci sıçrayışın tətbiqini gecikdirsə də, kompüter şəbəkələri üçün hələ də görünməmiş təhlükə yaradır. Buna görə də, UTC-də dəyişikliklər planlaşdırıldığından daha tez edilməli ola bilər.
Pərvanə Fərhadqızı